८ फागुन, पोखरा । पहिलोपटक नेपाल आउँदा भारत मोतिहारी घर भएका कमलेश कुमार १३ वर्षका थिए । चरम आर्थिक संकट झेलिरहेको परिवारका सदस्य कमलेश यतै भुलिए ।
कमलेश अहिले ४१ वर्षका भए । नेपाल बस्न थालेको २८ वर्ष भयो । २३ वर्षदेखि उनी पोखरामा छन् । चिसो चढेपछि बेलुनमा हावा भरेर बेच्दै हिँड्छन्, गर्मी बढेपछि आइसक्रिम ।
उसै पनि पोखरामा मेला–महोत्सव चलिरहन्छ । बेलुन बेच्दै हिँड्ने यिनलाई मेला–महोत्सवका आयोजकले बेलुनमा हावा भर्ने काम दिइरहन्छन् । यसलाई उनले गुजाराको बाटो बनाएका छन् ।
३ फागुनमा ‘पोखरा भ्रमण वर्ष २०२५’ को उद्घाटन हुँदै थियो । २० लाख पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्य लिइएको भ्रमण वर्षलाई सफल बनाउन आयोजक पोखरा महानगरपालिकाले उद्घाटन समारोहलाई भव्य बनाउने निधो गरेको थियो ।
‘पोखरा भ्रमण वर्ष २०२५’ लेखिएको बेलुनको झुप्पो प्रमुख अतिथिको हातबाट उडाएर उद्घाटन गर्ने तयारी थियो । त्यसैले जिम्मा पाएको परिचय एड्भर्टाइजिङले मञ्चमा सजाइने अन्य बेलुन र पोखरा भ्रमण वर्ष २०२५ लेखिएको बेलुनको आकर्षक झुप्पो बनाउने जिम्मा तिनै कमलेशलाई दियो ।
प्रहरी नियन्त्रणमा रहेका कमलेशले बेलुन भरेर दिन भनिएअनुसार आफूले दिएको, त्यसपछि कहाँ लगियो, कसरी पड्कियो भन्ने थाहा नभएको लिखित बयान दिएका छन् ।
कमलेशले आलमुनियमको धुलो, कास्टिक सोडा, पानी सिलिन्डिरमा हालेर ग्याँस तयार पारे, बेलुनमा भरे । परिचय एड्भर्टाइजिङले भनेजस्तै आकर्षक झुप्पो बनाएर जिम्मा लगाए ।
३ फागुनको दिन भव्य समारोह आयोजना हुँदै थियो । उद्घोषकले प्रमुख अतिथि उपप्रधानमन्त्री एवं अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल र पोखरा महानगरका मेयर धनराज लाई बेलुनको त्यही झुप्पो उडाएर कार्यक्रम उद्घाटन गर्न आग्रह गरे ।
अर्थमन्त्री पौडेल र नगर प्रमुख आचार्य मञ्चबाट ओर्लिए, उनीहरूलाई बेलुन दिइयो । छेउमै फायर क्यान्डिल बालिएका थिए । पौडेल र आचार्यले समाउने बित्तिकै फायर क्यान्डिलबाट निस्किरहेका झिल्का (स्पार्कल्स) ले बेलुन भेट्यो । क्षणभरमै सबै बेलुनलाई आगोले टिप्यो । एकैपटक निस्किएको आगोको मुस्लोले पौडेल र आचार्यलाई भेट्यो ।
अकस्मात भएको यो दुर्घटनाले तामझामसहित थालिएको भ्रमण वर्षको पहिलो गाँसमै ढुंगो लागेजस्तो भयो । पोखरामै प्राथमिक उपचारपछि हेलिकप्टरबाट दुवैलाई काठमाडौंको कीर्तिपुरस्थित बर्न अस्पताल पुर्याइयो ।
यता, घटनापछि व्यवस्थापनको चर्को आलोचना भयो । सुरक्षा प्रोटोकलदेखि कार्यक्रम व्यवस्थापनमा भएका कमजोरीको आयोजक र स्थानीय प्रशासन आलोचिन बन्यो । भीभीआइपी सहभागी कार्यक्रमहरूमा अपनाइने सुरक्षा मापदण्ड नअपनाइएको विषयले सुरक्षा निकायकै आलोचना बढी सुनियो ।
आलोचनाबाट आत्तिएको प्रशासनले सोही दिन बैदाम प्रहरी चौकी बोलाएर बेलुनमा हावा भर्ने कमलेशलाई नियन्त्रणमा लियो । र, अभद्र व्यवहार मुद्दामा अनुसन्धान अगाडि बढायो । घटनाको भोलिपल्ट छानबिन गर्न कास्कीका प्रमुख जिल्ला अधिकारी भरतमणि पाण्डेयको नेतृत्वमा छानबिन समिति बनेको छ ।
समितिका संयोजक कास्कीका प्रजिअ पाण्डेयले उनीमाथि अनुसन्धानका लागि थुनामा राख्न म्याद थप भएको बताए । ‘घटनाको दिन होइन कि घटनापछि प्रहरीले उनीसँग सोधपुछ गर्न जाँदा अभद्र व्यवहार गरेको भन्ने कुरा आएको छ,’ प्रजिअ पाण्डेयले अनलाइनखबरसँग भने, ‘प्रहरीले प्रारम्भिक रूपमा गरेको अनुसन्धानमा त्यही व्यहोरा देखिएको छ । बाँकी विवरण त अनुसन्धान गर्ने प्रहरीलाई नै सोध्नुपर्छ ।’
जिल्ला प्रहरी प्रमुख एसपी श्यामबाबु आलियाले भने घटनाको अनुसन्धानको सुरुवात बुलेन कहाँबाट आयो, के भरिएको थियो भन्नेबाटै गरिएको बताए । ‘उनीबाटै अनुसन्धान थाल्दा सजिलो हुने भएकाले यसो गरिएको हो । तर, उनीसँग बयान लिएर लामो समय नराख्ने निश्कर्षमा हामी पुगेका छौं,’ ओलियाले भने, ‘अनुसन्धान त चलिरहन्छ ।’
प्रहरी नियन्त्रणमा रहेका कमलेशले बेलुन भरेर दिन भनिएअनुसार आफूले दिएको, त्यसपछि कहाँ लगियो, कसरी पड्कियो भन्ने थाहा नभएको लिखित बयान दिएका छन् । ‘पहिले पहिले जसरी बेलुन भरेर पठाउने गरेको थिएँ, यसपटक पनि त्यसै गरेको हुँ,’ उनको बयानमा उल्लेख छ ।
उनले बेलुनमा हावा भरेर बाटोमा, महोत्सवमा, कार्यक्रमहरूका बेच्दै आएको बताएका छन् ।
भ्रमण वर्ष सम्पन्न गर्न मेयर आचार्यकै संयोजकत्वमा एक हजार ५५५ मूल समारोह समिति बनेको थियो । पर्यटन व्यवसायी गोपिबहादुर भट्टराईको संयोजकत्वमा २५ सदस्यीय कार्यसम्पादन समिति गठन भएको थियो । सुरक्षा, मञ्च व्यवस्थापन, स्वागत, अतिथि, सत्कार, र्याली, झाँकी व्यवस्थापनलगायत विभिन्न ४३ उपसमिति गठन भएका थिए । यीबाहेक पनि ३९ सदस्यीय निर्देशन समिति, ७२ सदस्यीय सल्लाहकार समितिसमेत गठन भएका थिए ।
ती समिति, उपसमितिले आफ्नो व्यवस्थापन समयमै नगर्दा भएको दुर्घटनाको भागिदार देखाउँदै बेलुन भरेर बेच्नेलाई समाएर अभद्र मुद्दा चलाइएको छ ।
कार्यक्रम सुरु गर्नुअगाडि नै गरिने तयारी, कार्यक्रमका दौरान अपनाउनुपर्ने सतर्कता, उद्घाटन तथा कार्यक्रममा प्रयोग गरिने सामाग्री र त्यसको जाँच, कार्यक्रमको पूर्वडेमोलगायतका कुनै पनि तयारी नगरी भएको समारोहमा असावधानीका कारण बेलुन पड्किएको महानगरकै जनप्रतिनिधिले बताइरहेका छन् ।
कमलेसले गर्मीमा आइसिक्रिम बेच्ने र जाडोमा बेलुन भरेर बेच्ने गर्दै आएका छन् । गर्र्मीमा बेलुन बेच्दा फुटेर घाटा पर्ने भएकाले आइसक्रिम बेच्ने गरेको उनको बयान छ । ‘जाडोमा बेलुन भरेर मेला, महोत्सवमा, बाटोमा बेच्दै हिँड्ने र गर्मीमा उनले आइक्रिम बिक्री गर्छन् । उसलाई जस्तो बेलुन बनाउन भन्यो, उस्तै बनाइदियो, उसको के दोष ?,’ पोखरा–१४ चाउथेमा सँगै बस्दै आएका कमलेसका साथी मोतिहारकै हबेन्द्र प्रसादले भने, ‘निमुखालाई के आइलाग्यो यस्तो ।’
बेलुनमा हाइड्रोजन ग्याँस गरिएको हुन्छ भन्ने धेरैलाई थाहा भएको तर कार्यक्रममा आगोनजिक लैजाँदा पड्किएको हबेन्द्रले बताए । ‘गर्मीमा बेलुन फुटेर घाटा पर्छ भनेर उसले आइसक्रिम बेच्ने गथ्र्यो । आगोकै छेउ लगेपछि त बेलुन फटिहाल्छ नि,’ उनले भने ।
